همشهری آنلاین – گروه سیاسی: اعتراض‌ها و تظاهرات خیابانی برای هفتمین هفته در اسرائیل ادامه دارد. حالا کابینه ائتلافی بنیامین نتانیاهو که از آغاز نیز با دشواری تشکیل شد با گسترش اعترضات بیش از پیش متزلزل به نظر می‌رسد.اعتراضاتی از ارائه لایحه اصلاحات قضایی به کنست شروع شد و معترضان به رهبر جناح اپوزوسیون دولت معتقد هستند استقلال قوه قضاییه را از بین می‌برد. بنابراین بسیاری اعتقاد دارند که نتانیاهو قصد دارد ضمن از بین بردن استقلال قوه قضاییه اتهامات قضایی خود و متحدانش را مختومه کند.
محمدعلی مهتدی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با همشهری آنلاین می‌گوید در چنین شرایطی جامعه اسرائیل دچار تشتت شده و مهاجرت معکوس به خارج نیز شدت گرفته است. او در این گفت‌وگو عوامل تنش‌زا و بحران‌زای اسرائیل را شرح می‌دهد و از ادامه بحران‌ها می‌گوید.
در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
در شرایط کنونی فکر می‌کنید چه عواملی سبب بالا گرفتن تنش‌ها در جامعه اسرائیل شده است؟
عوامل متعددی امروز در جامعه صهیونیستی نشان می‌دهد که این جامعه از هر نظر متزلزل است. در این جامعه احساسی پدید آمده که بحران‌های اسرائیل قابل حل نیست. مسئله اصلی اینجاست که با گذشت زمان تشتت و تفرقه در داخل این جامعه بیشتر می‌شود. در هر انتخابات احزاب متعددی وجود دارند و هیچ حزبی قادر نیست اکثریت مجلس را به دست آورد. در گذشته احزاب ائتلاف می‌کردند اما امروز ائتلاف نیز بسیار مشکل شده است. کما اینکه همین آقای نتانیاهو مدت‌های طول کشید تا بتواند ائتلاف تشکیل دهد.
هر حزب کوچکی که می‌خواهد وارد ائتلاف شود درخواست‌هایی دارد که با حزب دیگری که وارد ائتلاف می‌شود کاملا مغایرت دارد. بنابراین وقتی ائتلاف تشکیل می‌شود مجموعه از شخصیت‌ها و احزابی است که به جای انسجام با یکدیگر تقابل دارند. به طور مثال در کابینه‌ای که اکنون تشکیل شده آقای بن غفیر حضور دارد که بسیار تندروست و خواستار سرکوب فلسطینیان در کرانه باختری و خراب کردن مسجدالاقصی است. این در حالی است که نتانیاهو قادر به انجام چنین اقداماتی نیست. در نتیجه بن غفیر تهدید می‌کند که از ائتلاف خارج می‌شود و خروج او از ائتلاف که بسیار محتمل است به معنی برگزاری دوباره انتخابات زودرس است. چرا که ائتلاف جدید غیرممکن است و برای ششمین بار انتخابات زودرس برگزار می‌شود. این در حالی است که تاکنون ۵ بار انتخابات زودرس برگزار شده اما عملا دولتی تشکیل نمی‌شود که قادر به کار باشد.
آیا مردم و جامعه نیز دچار تشتت و اختلاف شده‌اند؟
بله، جامعه صهیونیستی به دلیل عوامل مختلف انسجام خود را از دست داده و با جامعه صهیونیستی در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی قرن گذشته تفاوت‌های بسیاری دارد. در جامعه کنونی اعتقاد به ایدئولوژی صهیونیسم به شدت تضعیف شده است. یکی از دلایل این اتفاق گسترش مقاومت در کرانه باختری، نوار غزه و لبنان است. موضوع دیگر تاثیر گلوبالیسم یا جهانی‌سازی روی جوامع است. دلیل دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد ارتش است. ارتش امروز دیگر ارتش دهه ۶۰ و ۷۰ و ارتشی عقدیتی نیست. به این معنا که هیچ افسر و سربازی آمادگی برای ورود در جنگ به خاطر اندیشه صهیونیسم ندارد. این ارتش انضباط خود به ویژه در بخش نیروی زمینی را از دست داده و دولت نمی‌تواند برای ورود به جنگ به آن اتکا و اعتماد کند. چنین ارتشی با اولین گلوله فرار می‌کند و ما نظیر این اتفاق را در جنگ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ دیدیم که چگونه اسرائیلی‌ها می‌ترسیدند، گریه می‌کردند و فرار می‌کردند.
مجموع این عوامل نیز باعث ایجاد حس عدم ناامنی در شهروندان شده است. مسئله امنیت مهم‌ترین مسئله است و احساس ناامنی، هرج و مرج و فروپاشی باعث شده که مهاجرت معکوس سرعت بگیرد. برای اولین بار کسانی که از فلسطین اشغالی فرار می‌کنند و به کشورهای دیگر می‌روند بیشتر از کسانی است که وارد می‌شوند. در حالی که تکیه این رژیم اشغالگر بر مهاجرت یهودیان از سراسر دنیا به داخل است و برعکس شدن این روند عامل مهم فروپاشی است که در آینده رخ خواهد داد.
سوال اینجاست که در چنین شرایطی چرا نتانیاهو تلاش می‌کند دست به اصلاحات قضایی بزند؟ آیا او در پی تبرئه اتهامات خود است؟
تبرئه خود یکی از عوامل است. اصولا این رژیم اشغالگر ادعا می‌کند که تنها دموکراسی در منطقه است. دموکراسی یعنی استقلال و تفکیک قوا اما آقای نتانیاهو با اصلاحات قضایی تلاش دارد که قوه قضاییه را تحت امر خود یعنی قوه مجریه قرار دهد. این اتفاق دموکراسی را از بین می‌برد و در هیچ جای دنیا در کشورهای مردم‌سالاری قابل قبول نیست و قوه قضاییه زیر چتر قوه مجریه قرار نمی‌گیرد. تلاش برای چنین اقدامی باعث تظاهرات صدهاهزار نفری در اسرائیل علیه نتانیاهو شده است. آقای نتانیاهو نیز در مضیقه قرار گرفته چرا که از یک سو نیاز دارد برنامه‌های خود را پیش ببرد و از سوی دیگر قادر به پیشبرد آن نیست. این خود عاملی برای فروپاشی کابینه نتانیاهو خواهد بود.
با این تفاسیر فکر می‌کنید تنش‌ها و بحران‌های کنونی ادامه داشته باشد؟
به طور حتم. هیچ افق و نشانه‌ای برای حل این بحران‌ها وجود ندارد. به ویژه اینکه مسئله مهم بالاگرفتن مقاومت مسلحانه در کرانه باختری نیز مطرح است. در گذشته انتفاضه سنگ بود و تظاهرات و راهپیمایی اما امروز عملیات مسلحانه است که به اشکال مختلف خود را نشان می‌دهد. این عملیات‌ها به سمت سربازان صهیونیست یا شهرک‌نشینان با اسلحه گرم و مسلسل، کارد و چاقو یا زیر گرفتن افراد با ماشین انجام می‌شود. این اقدامات نتیجه این است که ساکنان کرانه باختری و به ویژه اردوگاه‌ها به ناامیدی کامل نسبت به برآورده شدن حقوق خود رسیدند. بنابران آن‌ها به این جایی رسیدند که حاضر هستند زندگی خود را کف دست بگیرند و مقاومت کنند. این مسئله‌ای است که دولت صهیونیستی قادر به مقابله با آن نیست.
در گذشته تشکیلات خودگردان آقای محمودعباس از طریق هماهنگی امنیتی با دستگاه امنیتی اسرائیل تلاش می‌کرد مقاومت را خنثی و چهره‌های مقاومت را بازداشت کند. اما امروز دستگاه آقای محمود عباس نیز قادر به انجام چنین کاری نیست. چراکه مقاومتی که در کرانه باختری انجام می‌شود سازمان‌یافته نیست که بتوانند داخل آن نفوذ کنند و سپس آن را به فروپاشی برسانند. هر فردی ممکن است صبح که از خواب بیدار می‌شود تصمیم بگیرد که عملیات مسلحانه‌ای انجام دهد. در همین حال اسلحه و مهمات نیز از راه‌های مختلف به کرانه باختری انتقال پیدا می‌کند. این مسئله بسیار مهم است که ارتش صهیونیستی و دولت نتانیاهو را ذله و بیچاره کرده است و هر اقدامی انجام می‌دهند باعث وخیم‌تر شدن اوضاع برای آنان می‌شود.
به طور مثال هر کسی که مقاومت می‌کند ضمن اینکه شهید می‌شود به خانه او هجوم می‌برند و آن را ویران می‌کنند. آن‌ها فکر کردند که این ویران‌کردن اقدامی بازدارنده است اما همین اقدام غیرانسانی و وحشیانه باعث می‌شود که ساکنین خانه، همسایگان و دیگران بیشتر تشویق به انجام دادن عملیات‌های بعدی شوند. بنابراین مسئله کرانه باختری و مقاومت نیز اصلا راه‌حلی ندارد و روزبه‌روز شدیدتر می‌شود و گسترش پیدا می‌کند.
نظر شما